मेवाड़ क्षेत्र के सभी राजनीतिज्ञों की पूरी सूची और इतिहास | Mewar Politicians List
मेवाड़ क्षेत्र (उदयपुर, चित्तौड़गढ़, राजसमंद, भीलवाड़ा, प्रतापगढ़) के सभी सांसद और विधायकों की पूरी सूची, राजनीतिक इतिहास और योगदान जानें।

शीर्षक: मेवाड़ क्षेत्र के प्रमुख राजनीतिज्ञों का इतिहास और योगदान
लेख:
मेवाड़ क्षेत्र, जो राजस्थान के पांच जिलों – उदयपुर, चित्तौड़गढ़, राजसमंद, भीलवाड़ा और प्रतापगढ़ – को शामिल करता है, भारतीय राजनीति में सदियों से अपनी अलग पहचान रखता आया है। यहाँ के सांसद और विधायक न केवल क्षेत्र के विकास में सक्रिय रहे हैं, बल्कि राज्य और राष्ट्रीय स्तर पर भी मेवाड़ की आवाज़ उठाते रहे हैं।
इस क्षेत्र की राजनीति समय-समय पर बदलती रही है। स्वतंत्रता के बाद से कांग्रेस, जनता पार्टी, भाजपा और अन्य दलों के नेता यहाँ सक्रिय रहे हैं। उनके प्रयासों से शिक्षा, स्वास्थ्य, बुनियादी ढांचा और सामाजिक कल्याण के क्षेत्र में महत्वपूर्ण बदलाव आए हैं।
मेवाड़ के नेताओं का चुनाव इतिहास दिखाता है कि यहाँ जनता ने अक्सर विकास और नेतृत्व की क्षमता के आधार पर अपने प्रतिनिधियों को चुना। कई युवा नेताओं ने क्षेत्रीय मुद्दों पर ध्यान केंद्रित किया, तो कुछ वरिष्ठ नेताओं ने राजनीतिक स्थिरता और अनुभव का लाभ उठाया।
मूल बातें:
-
मेवाड़ की राजनीति में सामाजिक और आर्थिक विकास हमेशा मुख्य मुद्दा रहा है।
-
सांसद और विधायक दोनों ही स्थानीय और राष्ट्रीय स्तर पर सक्रिय रहे हैं।
-
क्षेत्र में युवा और अनुभवी नेताओं का संतुलन, विकास और पारदर्शिता सुनिश्चित करता रहा है।
-
चुनावी इतिहास से पता चलता है कि जनता ने समय-समय पर पार्टी और नेता दोनों के प्रदर्शन के आधार पर अपना निर्णय लिया।
मेवाड़ क्षेत्र के सांसद और विधायक न केवल राजनीतिक नेतृत्व का प्रतीक हैं, बल्कि वे क्षेत्रीय विकास, सांस्कृतिक पहचान और सामाजिक न्याय के लिए लगातार प्रयासरत रहे हैं। इस लेख के साथ उपलब्ध सूची से पाठक मेवाड़ के नेताओं के चुनाव इतिहास और उनके योगदान को आसानी से समझ सकते हैं।
Udaipur – MLA List (1952–2023)
Year | MLA Name | Party |
---|---|---|
1952 | Devi Singh | Ram Rajya Parishad |
1957 | Mohan Lal Sukhadia | Indian National Congress |
1962 | Mohan Lal Sukhadia | Indian National Congress |
1967 | Mohan Lal Sukhadia | Indian National Congress |
1972 | Bhanu Kumar Shastri | Bharatiya Jana Sangh |
1977 | Gulab Chand Kataria | Janata Party |
1980 | Gulab Chand Kataria | Bharatiya Janata Party |
1985 | Girija Vyas | Indian National Congress |
1990 | Shiv Kishor Sandhya | Bharatiya Janata Party |
1993 | Trilok Poorbiya | Indian National Congress |
1998 | Trilok Poorbiya | Indian National Congress |
2003 | Gulab Chand Kataria | Bharatiya Janata Party |
2008 | Gulab Chand Kataria | Bharatiya Janata Party |
2013 | Gulab Chand Kataria | Bharatiya Janata Party |
2018 | Gulab Chand Kataria | Bharatiya Janata Party |
2023 | Tarachand Jain | Bharatiya Janata Party |
Udaipur – Members of Parliament (1952–2024)
Year | Member | Party |
---|---|---|
1952 | Balwant Singh Mehta | Indian National Congress |
1957 | Deenbandhu Parmar | Indian National Congress |
1962 | Dhuleshwar Meena | Indian National Congress |
1967 | Dhuleshwar Meena | Indian National Congress |
1971 | Laljibhai Meena | Bharatiya Jana Sangh |
1977 | Bhanu Kumar Shastri | Janata Party |
1980 | Mohan Lal Sukhadia | Indian National Congress (I) |
1984 | Indubala Sukhadia | Indian National Congress |
1989 | Gulab Chand Kataria | Bharatiya Janata Party |
1991 | Girija Vyas | Indian National Congress |
1996 | Girija Vyas | Indian National Congress |
1998 | Shanti Lal Chaplot | Bharatiya Janata Party |
1999 | Girija Vyas | Indian National Congress |
2004 | Kiran Maheshwari | Bharatiya Janata Party |
2009 | Raghuveer Meena | Indian National Congress |
2014 | Arjunlal Meena | Bharatiya Janata Party |
2019 | Arjunlal Meena | Bharatiya Janata Party |
2024 | Manna Lal Rawat | Bharatiya Janata Party |
Chittorgarh – MLA List (1951–2024)
Year | Name | Party |
---|---|---|
1951 | Pratap Singh | Bharatiya Jana Sangh |
1957 | Lal Singh | Indian National Congress |
1962 | Chatarbhuj Upadhaya | Indian National Congress |
1967 | R. Kumar | Indian National Congress |
1972 | Nirmala Kumari | Indian National Congress |
1977 | Laxman Singh | Janata Party |
1980 | Shobrajmal | Indian National Congress |
1985 | Laxman Singh | Indian National Congress |
1990 | Vijay Singh Jhala | Bharatiya Janata Party |
1993 | Narpat Singh Rajvi | Bharatiya Janata Party |
1998 | Surendra Singh Jadawat | Indian National Congress |
2003 | Narpat Singh Rajvi | Bharatiya Janata Party |
2008 | Surendra Singh Jadawat | Indian National Congress |
2013 | Chandrabhan Singh Aakya | Bharatiya Janata Party |
2018 | Chandrabhan Singh Aakya | Bharatiya Janata Party |
2023 | Chandrabhan Singh Aakya | Independent |
Chittorgarh – Members of Parliament List (1951–2024)
Year | Member | Party |
---|---|---|
1952 | Umashankar Trivedi | Bharatiya Jana Sangh |
1957 | Manikya Lal Verma | Indian National Congress |
1962 | Manikya Lal Verma | Indian National Congress |
1967 | Onkar Lal Bohra | Indian National Congress |
1971 | Bishwanath Jhunjhunwala | Bharatiya Jana Sangh |
1977 | Shyam Sunder Somani | Janata Party |
1980 | Nirmla Kumari Shaktawat | Indian National Congress (I) |
1984 | Nirmla Kumari Shaktawat | Indian National Congress |
1989 | Mahendra Singh Mewar | Bharatiya Janata Party |
1991 | Jaswant Singh | Bharatiya Janata Party |
1996 | Jaswant Singh | Bharatiya Janata Party |
1998 | Udai Lal Anjana | Indian National Congress |
1999 | Shrichand Kriplani | Bharatiya Janata Party |
2004 | Shrichand Kriplani | Bharatiya Janata Party |
2009 | Girija Vyas | Indian National Congress |
2014 | Chandra Prakash Joshi | Bharatiya Janata Party |
2019 | Chandra Prakash Joshi | Bharatiya Janata Party |
2024 | Chandra Prakash Joshi | Bharatiya Janata Party |
Rajsamand – MLA List (1951–2024)
Year | Member | Party |
---|---|---|
1957 | Niranjan Nath Acharya | Indian National Congress |
1962 | Niranjan Nath Acharya | Indian National Congress |
1967 | Amritlal | Indian National Congress |
1972 | Nana Lal | Indian National Congress |
1977 | Kailash Chandra | Janata Party |
1980 | Nana Lal | Indian National Congress (I) |
1985 | Nana Lal | Indian National Congress |
1990 | Shanti Lal Khoiwal | Bharatiya Janata Party |
1993 | Shanti Lal Khoiwal | Bharatiya Janata Party |
1998 | Banshi Lal Gehlot | Bharatiya Janata Party |
2003 | Banshi Lal Khatik | Bharatiya Janata Party |
2008 | Kiran Maheshwari | Bharatiya Janata Party |
2013 | Kiran Maheshwari | Bharatiya Janata Party |
2018 | Kiran Maheshwari | Bharatiya Janata Party |
2021* | Deepti Maheshwari | Bharatiya Janata Party |
2023 | Deepti Maheshwari | Bharatiya Janata Party |
Rajsamand – Members of Parliament List (1951–2024)
Year | Member | Party |
---|---|---|
2009 | Gopal Singh Shekhawat | Indian National Congress |
2014 | Hariom Singh Rathore | Bharatiya Janata Party |
2019 | Diya Kumari | Bharatiya Janata Party |
2024 | Mahima Kumari Mewar | Bharatiya Janata Party |
Bhilwara – MLA List (1951–2024)
Year | Member | Party |
---|---|---|
1951 | Tej Mal | Indian National Congress |
1957 | Kamla Bai | Indian National Congress |
1962 | Nirmala Devi | Indian National Congress |
1967 | R.P. Lacha | Indian National Congress |
1972 | Bhauwat Lal Bhadada | Indian National Congress |
1977 | Kaushal Kishore Jain | Janata Party |
1980 | Bansilal Patwa | Bharatiya Janata Party |
1985 | Pranvir | Indian National Congress |
1990 | Bansilal Patwa | Bharatiya Janata Party |
1993 | Jagdish Chandra Darak | Bharatiya Janata Party |
1998 | Ramrichpal Nuwal | Bharatiya Janata Party |
1998 | Devendra Singh | Indian National Congress |
2003 | Subhash Chandra Baheria | Bharatiya Janata Party |
2008 | Vitthal Shankar Avasthi | Bharatiya Janata Party |
2013 | Vitthal Shankar Avasthi | Bharatiya Janata Party |
2018 | Vitthal Shankar Avasthi | Bharatiya Janata Party |
2023 | Ashok Kumar Kothari | Independent politician |
Bhilwara – Members of Parliament List (1951–2024)
Year | Member | Party |
---|---|---|
1952 | Hari Ram Nathany | Ram Rajya Parishad |
1957 | Ramesh Chandra Vyas | Indian National Congress |
1962 | K. L. Shrimali | Indian National Congress |
1967 | Ramesh Chandra Vyas | Indian National Congress |
1971 | Hemendra Singh Banera | Bharatiya Jana Sangh |
1977 | Rooplal Somani | Janata Party |
1980 | Girdhari Lal Vyas | Indian National Congress (I) |
1984 | Girdhari Lal Vyas | Indian National Congress |
1989 | Hemendra Singh Banera | Janata Dal |
1991 | Shiv Charan Mathur | Indian National Congress |
1996 | Subhash Baheria | Bharatiya Janata Party |
1998 | Rampal Upadhyay | Indian National Congress |
1999 | V. P. Singh Badnore | Bharatiya Janata Party |
2004 | V. P. Singh Badnore | Bharatiya Janata Party |
2009 | C. P. Joshi | Indian National Congress |
2014 | Subhash Baheria | Bharatiya Janata Party |
2019 | Subhash Baheria | Bharatiya Janata Party |
2024 | Damodar Agarwal | Bharatiya Janata Party |
Pratapgarh – MLA List (1951–2024)
Year | Member | Party |
---|---|---|
2008 | Nandlal Meena | Bharatiya Janata Party |
2013 | Nandlal Meena | Bharatiya Janata Party |
2018 | Ramlal Meena | Indian National Congress |
2023 | Hemant Meena | Bharatiya Janata Party |